160. „LATAJĄCE JERZE - STOP KOMAROM”

Przedmiot zadania
Budowa sztucznej wieży lęgowej dla jerzyków.
Konstrukcja wieży dla jerzyków ma formę słupa stalowego o minimalnej wysokości 6 m. Szczyt słupa to specjalnie zbudowana konstrukcja z umiejscowionymi skrzynkami lęgowymi. Dobrze byłoby, gdyby na wieży umiejscowiono specjalne nagłośnienie służące do odtwarzania odgłosów wydawanych przez ten gatunek ptaków celu zachęcenia do zamieszkania. Ciekawą propozycją może być również zainstalowanie kamer oraz mikrofonów wewnątrz budek i udostępniania obrazu wszystkim zainteresowanym miłośnikom przyrody co spełniałoby funkcję edukacyjną. Funkcjonalność wieży można by jeszcze poszerzyć o nowoczesną instalację oświetleniową zasilaną panelami fotowoltaicznymi oraz o funkcję informacyjną poprzez zamieszczenie tablicy zawierającej dane/ciekawostki z życia jerzyków. Konstrukcja spełniałaby bardzo dużo pozytywnych emocji, współgrałaby z projektem parku i spełniałaby funkcję oświatowo-promocyjną tych pożytecznych ptaków.
Lokalizacja
Z myślą o przywróceniu gatunku i zapewnieniu jerzykom idealnych warunków do życia wyznaczono odpowiednie miejsca w pobliżu dużej ilości zieleni miejskiej i miejsc, w których ilość owadów, a szczególnie komarów zapewnia im wyżywienie Lokalizację postawienia sztucznej wieży lęgowej wytypowano nieopodal budynków mieszkalnych w parku „Górka Jasia”, służącym do rekreacji i odpoczynku dla osób nie tylko z osiedla Podleśna. Duża przestrzeń do swobodnego lotu, sąsiedztwo stawu, drzew i krzewów powoduje stworzenie idealnych warunków do życia tego gatunku ptaków. W przyszłości takie wieże można postawić w każdym parku na terenie Olsztyna.
Przy lokalizacji miejsca należy pamiętać o konieczności zapewnienia ptakom swobodnego dolotu do gniazd. Miejsce gniazdowania należy umieścić na wysokości minimum 6 metrów, a drzewostan nie może być wyższy od konstrukcji. Drzewa mogą znajdować się tylko z jednej strony wieży, dopuszczalna jest odległość nie mniejsza niż 10 metrów.

Każda osoba przebywająca w parku będzie mogła obejrzeć wieżę z bliska. Przeczytać na tablicy informacyjnej o pełnionej przez nią funkcji i jak istotna dla człowieka jest otaczająca przyroda. Pozytywną wartością społeczną będzie samo zmniejszenie liczby komarów i innych insektów, którymi się żywią jerzyki. Spędzanie wolnego czasu (spacer, zabawa) w tym parku będzie połączeniem przyjemnego z pożytecznym - relaks i edukacja.

Jeszcze do niedawna nazwę „Jerzyk”( Apus opus) można było bardzo często spotykać zarówno w miastach jak i na wsi. Jerzyk to ptak, który potrafi spać w locie i znaczną część swojej egzystencji spędza w powietrzu. Nie lubi powierzchni płaskich, ale za to doskonale czepia się ścian i pionowych skał. Na miejsca lęgów wybiera tereny dostarczające dogodnych miejsc do założenia gniazda oraz bogate w pokarm. Pierwotnie gnieździł się w załomach skał oraz w dziuplach wysokich drzew. Jednak populacja europejska prawie w stu procentach gnieździ się w miastach, gdzie szczeliny w budowlach stwarzają olbrzymią liczbę miejsc do założenia gniazda. Tak więc siedliskiem lęgowym jerzyków są stare mury budowli z mnóstwem szczelin, ubytków w cegłach, także szczeliny w dachach powstałe miedzy dachówkami. We współczesnych budowlach w Polsce, to przede wszystkim budownictwo wielorodzinne powstające od latach 60 tych do lat 90 tych ubiegłego wieku dostarczyło największej liczby miejsc gniazdowych. Budynki te posiadają tzw. wentylowane stropodachy. Stanowi je niewysoka przestrzeń miedzy dachem, a sufitem ostatniego piętra budynku. Na całej długości stropodachu lub tylko na dwóch przeciwległych ścianach znajdują się otwory wentylacyjne rozmieszczone co kilkadziesiąt centymetrów. Otwory mają średnicę zwykle od 5 do 8 centymetrów. W związku z licznymi modernizacjami elewacji budynków znacząco spada liczba dogodnych miejsc do gniazdowania, jakie stanowiły otwory wentylacyjne oraz niezabezpieczone szczeliny w elewacji. W wyniku niewiedzy, ignorancji i głupoty zmniejszyliśmy populacje tych ptaków o 50-70% w skali całego kraju. Spodziewany wzrost inwestycji w termomodemizacje budynków powoduje konieczność zabezpieczenia lęgowisk tego gatunku i odbudowanie populacji tych ptaków najlepiej w miejscach gdzie ingerencja środowiska ludzkiego jest minimalna. Zazwyczaj po termomodemizacji powinno się wykonać rekompensatę względem tych ptaków, polegająca na zamontowaniu im budek, W praktyce wygląda to tak, że likwiduje się kilkadziesiąt stanowisk łęgowych a w zamian montuje się kilka budek. Oprócz ochrony i odbudowy populacji jerzyka lokalizacja wieży gwarantuje mieszkańcom osiedla i użytkownikom parku komfort przy uprawianiu sportów, zabawach z dziećmi czy spacerach z psem, które będą przyjemniejsze dzięki zmniejszeniu problemu z uciążliwymi owadami, a w szczególności komarami. Ptak ten potrafi podczas doby zjeść od 4 tys. do nawet 20 tys. sztuk komarów. Z kolei bliskość wody (staw i podmokła ziemia obok) powinna zagwarantować ptakom bogatą bazę pokarmową i dogodne warunki do życia.
Dodatkowym argumentem jest to, że omawiany gatunek ptaka poszukuje pokarmu nawet w odległości kilkunastu kilometrów w przeciwieństwie do jaskółek. Duża liczba skrzynek lęgowych na danym terenie spowoduje konkurencję o miejsca żerowania. Możliwe jest to, że część ptaków będzie żerować w większej odległości od miejsca budek lęgowych.
Niewspółmiernym pożytkiem będzie kontakt dzieci, młodzieży i innych osób z otaczającą przyrodą i wzrostem świadomości jaką rolę pełnią te ptaki w całym ekosystemie i życiu człowieka. Obserwacja internetowa poprzez zainstalowaną kamerę na wieży, tablica informacyjna przy wieży na pewno dopełnią wiedzę w tym zakresie, a zainstalowane panele słoneczne pozwolą na ciągłą obserwację tych ptaków oraz oświetlenie miejsca informacyjnego dla osób przebywających w parku. Zachęcanie jerzyków do zamieszkania w budkach lęgowych będzie odbywało się przy użyciu odpowiedniego sprzętu audio emitującego wabiące odgłosy (zasilanie z paneli fotowoltaicznych).
Projekt zakłada w pełni profesjonalny system. Istnieją również inne wersje wież dla jerzyków. Wybrana przeze mnie wieża, subiektywnie ma najatrakcyjniejszy wygląd i jakość wykonania oraz pozwala spojrzeć optymistycznie na realizację zakończoną sukcesem.
Materiał fotograficzny i projektowy oraz innych wersji wieży znajduje się na końcu.

L.p.	Składowe części zadania	Koszt
1	Konstrukcja stalowa wieży, cynkowana, malowaną. Zestaw 90szt. budek lęgowych w konstrukcji drewniane	70000 zł
2	Fundament prefabrykowany - dla gruntów średnich	9000 zł
3	Montaż fundamentu wieży	13000 zł
4	Koordynacja projektu - badania geologiczne, mapa, opisy, uzgodnienia, uzyskanie pozwolenia, operat.	5500 zł
5	Koszty transportu do uzgodnienia	2500 zł
Razem	100000 zł